สานตระกร้าจากไม้ไผ่
ตะกร้าสิ่งประดิษฐ์ ที่กลายมาเครื่องมือเครื่องใช้มาตั้งแต่สมัยโบราณ ปัจจุบันนี้แทบจะไม่มีคนจักสานตะกร้าไม้ไผ่เลยเพราะคนสมัยนี้ไม่ค่อยสนใจในวัฒนธรรมเดิมๆเลย ในแต่ละหมู่บ้านหาคนที่จักสานตะกร้าได้น้อยมากบางหมู่บ้านไม่มีเลยด้วยซ้ำ จนวันหนึ่งดิฉันได้เดินทางไปบ้านเพื่อนที่จังหวัดร้อยเอ็ด ได้ไปเจอคุณตาท่านหนึ่ง ชื่อคุณตาผ่าน เนตะเวน ท่านอาศัยอยู่บ้านเลขที่ 114 หมู่ที่ 1 บ้านขี้เหล็ก ตำบลขี้เหล็ก อำเภอปทุมรัตต์ จังหวัดร้อยเอ็ด ท่านได้เล่าว่าตะกร้าที่ท่านสานไม่ใช้แค่เพียงเอาไว้ใช้งานเท่านั้น แต่ตะกร้าที่ท่านสานนั้นยังสร้างรายได้ให้กับคนแก่อย่างท่านอีกด้วยเพราะมีคนในหมู่บ้านและหมู่บ้านใกล้เคียงมาถามซื้อจากท่าน ท่านก็ขายในราคาไม่แพง ราคาเริ่มต้นอยู่ที่ 80 บาท แล้วแต่ขนาดของตะกร้าค่ะ
วิธีการทำตะกร้า
๑. ตัดไม้ไผ่แก่มาผ่าซีกและผ่าแบ่งเป็นเสี้ยวเล็ก ๆ ขนาดประมาณ ๑ ซม. และอีกส่วนหนึ่งผ่าประมาณ ๑ นิ้ว เพื่อใช้ทำขอบปากตะกร้าและมือจับ
๒. นำแต่ละชิ้นที่ผ่าไว้ ลอกใช้แต่ส่วนเปลือก โดยใช้มีดคม ๆ เหลาหรือขูดเนื้อไม้ออกและเหลือแต่ส่วนเปลือกบาง ๆ และเหนียว
๓. เริ่มต้นสานตะกร้า โดยเริ่มที่ก้นก่อน โดยใช้ส่วนที่แข็งกว่าและหนากว่าสานที่ก้น ความยาวของไม้ตามขนาดของตะกร้า เส้นที่แข็งกว่าสานขึ้นตามแนวตั้ง ความห่างเท่า ๆ กัน ส่วนเส้นไม้ไผ่ที่บาง นิ่ม สานตามขวางชั้นมาเรื่อย ๆ แน่น มีลักษณะเป็นวงกลมแต่ปากตะกร้าจะกว้างกว่าก้นตะกร้า พอได้ขนาดตามต้องการใช้ไม้ไผ่ขนาด ๑ นิ้ว ทำให้เป็นวงกลมและวางไว้ที่ขอบปากตะกร้า ใช้ไม่ไผ่ส่วนที่ตั้งขึ้น พัน หรือ บิดลงไปด้านล่าง สานลงไปประมาณ ๑ นิ้ว จนแน่นไม่หลุด ตัดเศษที่เหลือทิ้ง ตกแต่งให้สวยงาม
๔. ใส่หูหรือที่หิ้ว ซึ่งทำจากไม้ไผ่และโค้งงอได้ ใช้เชือกหรือหวายพันให้แน่น หรือใช้เชือกที่เป็นสีพันที่มือจับจนมิด นำไปใช้งานหรือขายได้
๕. หากต้องการเก็บไว้ใช้งานได้นาน ทาเล็กเกอร์เคลือบไม้ไผ่ทั้งด้านในและด้านนอก แล้วนำไปตากแดดให้แห้ง
การสานขอบปากตะกร้า
ตะกร้าสานที่เสร็จสมบูรณ์
เมื่อสานได้ตามขนาด ต่อไปก็จะเป็นการสานปากตะกร้า
ไม้ไผ่
เชือก
มีด
นำไม้มาเหลาแล้วขัดกันเป็นกากบาท แล้วเริ่มสาน
สานขึ้นมาเรื่อยๆจนได้ขนาดตะกร้าตามที่ต้องการ
เมื่อม้วนปากตะกร้า
เมื่อม้วนปากตะกร้าเสร็จแล้วก็จะได้ตะกร้าที่เราสานเสร็จสมบูรณ์
ขั้นตอนการทำ